Öğretmen Koçluğu

Günümüzde eğitim alanında ciddi bir kavram karmaşası yaşanmakta. Koçluk kavramı da devşirme bir sözcük olduğundan bu karmaşadan payını alan kavramlardan. Yaşam koçluğu, spor koçluğu, öğrenci koçluğu, eğitim koçluğu, beslenme koçluğu... Herkes bir koç arıyor veya koçluk verdiğini iddia ediyor.

Gelin biraz sorgulayalım, ortak bir noktada buluşalım.

Öğretmenler için meslektaş koçluğu kavramı ilk olarak 1980 yılında Showers ve Joyce tarafından, Öğretmen mesleki gelişiminin bir boyutu olarak ortaya atılmıştır. Showers ve Joyce, araştırmalarının sonucunda; koçluk seanslarına katılan öğretmenlerin, almayanlarla karşılaştırıldığında yeni beceri ve stratejileri daha sık ve doğru olarak uyguladıklarını ortaya koymuşlardır.

Bir öğretmenin diğer bir meslektaşına koçluk yapmasının, tek başına değerlendirilebilecek bir okul gelişim girişimi olarak değil, mesleki gelişim eğitimleri çerçevesinde ve öğretmeye ve müfredata odaklı bir okul gelişim planının içinde yer alması gereken bir çalışma olarak değerlendirmişlerdir.

O zamandan bu yana meslektaş koçluğu uygulamaları teoride ve pratikte sürekli gelişmektedir. Bununla birlikte öğretme kalitesini arttırmayı hedefleyen okulların en belirgin özelliğinin, öğretmenlerin birbirlerinden öğrenmelerine fırsat yaratacak fırsatlar yarattığı görülmektedir.

Meslektaş Koçluğu, öğretmenlerin birbirlerinin sınıflarındaki öğretme ve öğrenme kalitesini geliştirmek için yapılandırılmış planlı yöntemlerle ve tekniklerle desteklemesi demektir. Meslektaş Koçluğu modelini benimseyen okullarda katılan öğretmenlere, diğerleriyle anlamlı diyalog kurmayı, onlara süpervizyon, mentörlük ve koçluk yapmayı öğrendikleri eğitimler sunulmaktadır.

Öğretmenlerin ders gözlemleri aracılığıyla birbirlerine verdikleri geri bildirimler, hedef belirleme çalışmaları ve tartışmalar özünde öğrenci başarısına hizmet etmektedir.

Meslektaş Koçluğu uygulamaları öğretmenlerin kendi hedeflerinin sorumluluğunu almalarını sağlar ve birbirlerini geliştirerek öğretmenliklerini dönüştürmeleri ve güçlenmeleri konusunda teşvik eder.

Burada amaç, öğretmenleri birbirlerinin derslerini öğrencilerin kalıcı öğrenmesine daha çok hizmet edecek şekilde dersler tasarlamalarını sağlamak, pedagojik yaklaşım ve tutumları konusunda farkındalıklarını arttırmak ve gelişim amaçlı diyaloglar yoluyla birbirine nesnel gözlemler üzerinden ayna tutmaktır.

Okul liderlerinin, öğretmenlerin fikirlerini paylaştığı, öğretiminde zorluklar yaşanan konularda beyin fırtınası yaptığı ve birbirinden öğrendiği bu çalışmalara öncülük etmesi ve destekleyici bir tutum sergilemeleri gerekir.

Dalton ve Moir, diğer tüm koçluk süreçlerinde olduğu gibi meslektaş koçluğunda da gizliliğin önemini vurgular. Güven temelli bir koçluk ilişkisinin ana ilkelerinden birisi gizliliktir. Koçluk veren ve alan arasındaki görüşmelerde mevcut beceriler güçlendirilir, yeni beceriler kazanılır ve sınıf kaynaklı sorunları çözmede yöntemler ya da stratejiler denenir.

Sonuçta koçluk alan öğretmen, çabası ve başarılı-başarısız deneyimleri üzerinden yaptığı çıkarımları sonucunda, kendisine belirleyeceği gelişim planını çıkarır.

Koçluk alan, dilerse diğer meslektaşlarıyla deneyimini paylaşabilir ancak koçluk veren hiç bir şekilde görüşmelerin olumlu veya olumsuz içeriğini koçluk alanın izni ve onayı olmadan paylaşmamalıdır. (Dalton ve Moir, 1991).

Koçluk alan öğretmenler, belirli aralıklarla güvenilir, destekleyici, tarafsız, davranışlara ve öğrenme ortamına etkilerine odaklı geri bildirim aldıklarında, davranışlarında önemli değişiklikler gözlemlenir.

Showers, ayrıca başarılı meslektaş koçluğu uygulamalarının beş özelliğine dikkat çeker:

Yoldaşlık: Öğretmenler yeni denedikleri bir uygulama üzerinden başarılı veya başarısız oldukları noktaları değerlendirirler. Bu çalışma bir yandan da öğretmeni geliştirirken diğer yandan da gruptan izole hareket eden, takımdaşlık duygusunu yaşayamayan öğretmenlerin gruba ait hissetmelerini sağlar.

Geri bildirim: Öğretmenler, geliştirilmek istenen becerilere odaklanarak birbirlerine nesnel ve herhangi bir notla değerlendirilmeyen geribildirim verirler.

Analiz: Öğretmenler, hedeflenen yeni beceriler doğal ve esnek şekilde kullanılabilecek düzeyde içselleştirilene kadar birbirlerine destek verirler.

Uyarlama: Öğretmenler, yeni başladıkları uygulamaların sınıflarındaki öğrencilerin özel ihtiyaçlarına uyarlanmış şekilde işlemesi için yöntemler geliştirirler.

Destek: Koçluk yapan öğretmen, koçluk alanın yeni uygulamaya başladığı strateji ile ilgili ihtiyaç duyduğu tüm desteği verirler.

Meslektaş koçluğunun birçok amacı vardır. Bunlardan ilki beceriler üzerinde devamlı çalışan bir öğretmen topluluğu yaratmaktır. Bu noktada koçluğa, profesyonellerin becerilerini geliştirmek amacıyla iletişim kurduğu ve birbirini desteklediği ortak bir zemin olarak bakılmalıdır.

İkincisi, yeni mesleki bir bilgi veya becerinin ediniminde ortak bir dil ve algı oluşmasına katkı sağlamaktır. Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği becerilerin gelişiminde kullanıldığında tek başına ve diğerlerinden bağımsız hareket eden, grupla birlikte hareket etmeyen öğretmen kalmaması demektir.

Üçüncüsü de alınan eğitimlerde öğrenilen bilginin beceriye dönüşmesi için sistemli destek vermektir. (Russell & Kadevarek, 1993). Araştırmalar, öğretmenlerin katıldıkları hizmet içi eğitimler, seminerler, atölyelerde öğrendikleri yeni bilgilerin %5’inden az bir kısmını sınıflarına taşıdıklarını göstermektedir. Öte yandan bu bilgiler uygulama, geribildirim ve koçlukla desteklendiğinde, öğrenilenlerin %75 ‘ten %90’a kadarki kısmının sınıfa transferinin gerçekleşmesini sağlamaktadır. (Joyce & Showers, 1982) Bu nedenlerledir ki akran koçluğu, sürdürülebilir gelişim için büyük bir fırsattır.

Meslektaş koçluğu öğretmenler arasındaki güven ilişkisine dayalıdır. Öğrenci öğrenmesini geliştirmek için karşılıklı uzlaşı içinde çalışmayı gerektirir ve her iki taraf için de kazan-kazan düzeyinde bir ilişkiyi besler.

Meslektaş Koçluğunun Katkıları Nelerdir?

Koçluk Alana

Yapıcı geribildirime açık olma tutumu geliştirir.

Odaklı gözlemi deneyimler.

Reaktif olmak yerine proaktif olmayı deneyimler.

Öğretim uygulamalarını geliştirir.

Yeni yöntem ve teknikler dener.

Takım ruhuna katkı sağlar ve meslektaşlarıyla birlikte gelişimde aktif bir rol oynar.

Belirli bir davranışı neden/nasıl yaptığına dair iç görü sahibi olur, farkındalık kazanır.

Gelişime açık alanlarını fark eder.

İyi uygulamalarını olduğu kadar gelişime açık uygulamalarını da paylaşmakta kendine güveni artar.

Bir gelişim planı yapar ve o plana sadık kalır.

Diğer derslerin öğretmenleriyle iletişim kurar ve disiplinler arası işbirliğinin yollarını arar.

Öğrenme çıktılarına odaklanır.

Koçluk Verene

Etkili iletişim kurmanın yollarını öğrenir.

Mesleki gelişim amaçlı güven oluşturmanın yollarını keşfeder.

Dirençle baş etmek için kullanabileceği teknikleri uygular

Amaca yönelik dinleme uygulamaları yapar.

Nesnel gözlem yapar.

Etkili ve yapıcı geribildirim tekniklerini uygular.

İhtiyaçların keşfi, motivasyon, beceriler ve düşünme süreçlerini keşfettirme konusunda uygulamalar yapar.

Gerçek kalıcı değişime eşlik eder.

Çözümleri belirlemede soru tekniklerini kullanır.

Hedef koyma ve sonuçlarını değerlendirmede destek verir.

Harekete geçme konusunda teşvik eder.

Olumlu, destekleyici ve önyargısız bakış açısını benimser.

Koçluk alanının öğretmenliğe yönelik değerleri, inançları ve tutumlarını keşfederken yetişkin öğrenmesinin dinamiklerini keşfeder.

Geribildirim verirken Transaksiyonel Analiz uygulamalarını kullanır.

Uzlaşma becerilerini geliştirir.

Takım dinamiklerini yönetir.

Liderlik becerilerini geliştirir.

Koçluk alanın gelişim planı yapmasına rehberlik eder ve bu planlarını hayata geçirmesinde ona gereken motivasyonu ve desteği sağlar.

Tüm bunları başarabilmenin yolu önce bu konuda eğitim almak ve sonrasında uygulamalarımıza yönelik geri bildirim almaktan ve birlikte öğrenmek için her şeyden öte geri bildirim almaya açık bir tutum benimsemekten geçiyor.